Η συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου της περασμένης εβδομάδας δεν έδωσε απαντήσεις για τα ουσιαστικά ζητήματα τα οποία αναμένονται να τεθούν κατά τη διάρκεια του δείπνου που θα έχουν την ερχόμενη Τρίτη στη Νέα Υόρκη οι δύο ηγέτες στην Κύπρο με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Στην πραγματικότητα εκείνο που προέκυψε, αν θα λεχθούν τα πράγματα με το όνομά τους, ήταν μια επιβάρυνση της σύγχυσης και του απρόβλεπτου το οποίο είναι δυνατόν να επισυμβεί κατά τη διάρκεια του δείπνου. Τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου προφανώς δεν άκουσαν κάτι μη αναμενόμενο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενώ δεν απέφυγαν ακόμη μια φορά να εκφράσουν εντός ή και εκτός συνεδρίας τις λεγόμενες φοβίες τους, μια μορφή συνεχούς «αντίστασης» δεκαετιών με στόχο, όπως πάντα, την πολιτική τους επιβίωση.
Το απρόσμενο
Η συνάντηση της ερχόμενης Τρίτης ίσως να κρύβει στην παραγωγικότερή της μορφή το απρόσμενο στο περιεχόμενό της. Εντός αυτών των παραμέτρων ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πήρε μια ευρεία συναίνεση για τις επόμενες κινήσεις του, με άξονα βεβαίως τα δύο μεγάλα κόμματα. Ωστόσο, μέσα από τις ενημερώσεις που ακολούθησαν τόσο από τον Πρόεδρο στο Εθνικό όσο και από τον Διαπραγματευτή στη σύσκεψη της Παρασκευής της λεγόμενης Πολιτικής Ομάδας Κυπριακού, καταγράφεται, παρά την ανταλλαγή εκτιμήσεων για τη ροή που μπορεί υπό προϋποθέσεις να έχει το επικείμενο δείπνο, δυστοκία εξαγωγής συμπερασμάτων εξαιτίας του αβέβαιου το οποίο είναι δυνατόν να διαμορφωθεί από κινήσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς. Ουδείς είναι σε θέση να αποτυπώσει με σαφήνεια τις όποιες κινήσεις της τ/κ πλευράς από τη στιγμή κατά την οποία ο Ερσίν Τατάρ, και παρά την αλλαγή ύφους, επιμένει στο αφήγημά του, το οποίο δεν αποτελεί παραγωγική αφετηρία μιας νέας προσπάθειας. Αυτά είναι η μια παράμετρος η οποία περιορίζει τους όποιους προβληματισμούς, όπως διεφάνη στην ανταλλαγή απόψεων στο Εθνικό Συμβούλιο.
Η δύσκολη εξίσωση
Η δεύτερη παράμετρος που αφορά την επικείμενη συνάντηση είναι η στάση την οποία θα τηρήσει ο οικοδεσπότης του δείπνου. Εδώ τα δεδομένα μπορεί να αποτυπώσουν μια δύσκολη εξίσωση. Σε μια ιδιαίτερα αντιφατική ως εκρηκτική διεθνή συγκυρία, ο ΓΓ και οι συνεργάτες επιμένουν σε λύσεις για το Κυπριακό. Η πολιτική ηγεσία προσπάθησε να αποκωδικοποιήσει αυτό το γεγονός αλλά, φαίνεται, δεν μπόρεσε να δώσει απαντήσεις. Εκείνο ωστόσο που έχει αντιληφθεί είναι πως το δείπνο της ερχόμενης Τρίτης ποσώς έχει τυπικά χαρακτηριστικά αλλά συγκαλείται με στόχο να επιμετρηθεί ως ένα βήμα με το οποίο θα χτιστεί μια νέα, μετά από επτά συναπτά έτη, προσπάθεια στο Κυπριακό. Αυτή είναι η γενική αίσθηση τόσο του Προέδρου όσο και της πολιτικής ηγεσίας, για τα πιθανά σενάρια που έχει στο μυαλό του και επεξεργάζεται ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών. Η γενικότητα ωστόσο δεν μπορεί να είναι το σενάριο. Υπάρχει ακόμη αδυναμία να αξιολογηθεί κατά τρόπο αναβαθμισμένο έστω και η πιθανότητα παρότρυνσης των μερών να αξιοποιήσουν το επόμενο διάστημα για να συζητήσουν θέματα όπως η διακυβέρνηση, η ασφάλεια και η παρουσία των στρατευμάτων.
Η εκτόνωση
Ωστόσο, ουδείς γνωρίζει επακριβώς πώς αναμένεται να εξελιχθεί η πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα.
Είναι προφανές πως μια τέτοια προσπάθεια ποσώς έχει συγκληθεί με κίνδυνο να επιδεινώσει το ήδη βεβαρημένο κλίμα, αλλά για να το εκτονώσει. Με βάση επομένως αυτή τη λογική, ο Αντόνιο Γκουτέρες και οι συνεργάτες του θα προσπαθήσουν να υλοποιήσουν ή να πετύχουν έστω και τα ελάχιστα από τη συνάντηση.
Μπορεί η πολιτική ηγεσία από τη μια να προβληματίστηκε τις προηγούμενες ημέρες για τον τρόπο με τον οποίον ο ΓΓ του ΟΗΕ θα παρουσιάσει την πρωτοβουλία του, για τη μέθοδο που θα χρησιμοποιήσει αλλά και το περιεχόμενο το οποίο να επιδιώξει να της δώσει, από την άλλη ωστόσο διπλωματικές πηγές καταθέτουν ορισμένα πιθανά στοιχεία τα οποία χαρακτηρίζουν την πρωτοβουλία αλλά και το τι θα κάνει ο ΓΓ αναλόγως των περιστάσεων.
- Το χειρότερο σενάριο, ως αποτέλεσμα του περιεχομένου των θέσεων που θα ακουστούν, είναι να οδηγηθεί ο ΓΓ στην παραδοχή για το ασύμβατο το θέσεων των πλευρών και άρα της αδυναμίας των Ηνωμένων Εθνών να συνεχίσουν σε ένα μοτίβο φθοράς και συνεχούς απώλειας χρόνου. Σε μια τέτοια περίπτωση στέλνει το μήνυμα πως εκείνο το οποίο του απομένει είναι να ζητήσει νέες εντολές δράσης από το Συμβούλιο Ασφαλείας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το υφιστάμενο πλαίσιο λύσης. Το σενάριο προφανώς θα υλοποιηθεί αν ο ΓΓ διαπιστώσει ότι οι θέσεις Τατάρ δεν δημιουργούν συνθήκες έστω και τυπικού διαλόγου.
- Παρά τις δυσκολίες να επιχειρήσει να προσθέσει και άλλον χρόνο στη διάθεσή του ελπίζοντας σε διαφοροποιήσεις αδιάλλακτων τοποθετήσεων το επόμενο διάστημα.
- Να διαπιστώσει τις συγκεκριμένες προθέσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας σε σχέση με τις τελευταίες εξαγγελίες του περί καμίας διαβούλευσης για τις «κόκκινες γραμμές» του τις οποίες δεν έχει καθορίσει δημοσίως. Ποιες είναι αυτές οι απαραβίαστες αρχές και ποια η διασύνδεσή τους με μια συνολική αποδοχή του Πλαισίου Γκουτέρες κυρίως στα θέματα της διακυβέρνησης, εγγυήσεων, ασφάλειας και στρατευμάτων; Να διερευνήσει, εν ολίγοις, την ακριβή στάση Χριστοδουλίδη ακόμη και σε μια απόπειρα του ΓΓ να προσθέσει καινούργια στοιχεία στο πλαίσιό του, τα οποία να συμβαδίζουν με τη διαμόρφωση νέων δεδομένων μέσα από την έλευση του χρόνου. Η διερεύνηση λογικώς εχόντων θα φέρει την απεσταλμένη του Μαρία Ανχελα Ολγκίν εκ νέου στην περιοχή εντός του ’25.
- Στη βάση αυτής της προοπτικής να ενθαρρύνει ή και να πάρει τη δέσμευση των μερών να προχωρήσουν από κοινού σε κινήσεις εκτόνωσης του τέλματος και σε πρωτοβουλίες χαμηλής πολιτικής αλλά με εσωτερική εμβέλεια, κυρίως για τη διαμόρφωση καλύτερου κλίματος μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Πιο ενισχυμένα μέτρα στήριξης των Τουρκοκυπρίων από τη μια αλλά και ευελιξία διάνοιξης οδοφραγμάτων για την καλύτερη διακίνηση των πολιτών από την άλλη.
Τα σενάρια είναι τέτοια αλλά εξαρτώνται από τη ροή του δείπνου με τις διαθέσεις των μερών. Αυτές οι προθέσεις θα καθορίσουν ίσως και το εύρος της τελευταίας ευκαιρίας που υφίσταται σήμερα για λύση με βάση την ομοσπονδία ή μια μορφή ομοσπονδιακού μοντέλου. Το βέβαιο είναι πως ο ΓΓ διαθέτει και τα επιχειρήματα αλλά έχει στη φαρέτρα έτοιμες και κάποιες κινήσεις για να κρατήσει ζωντανή τη διαδικασία. Οι οποίες μπορεί να λειτουργήσουν σαν μπαμπούλας για την προσγείωση των μερών με στόχο την ενσωμάτωσή τους σε δημιουργικές προσεγγίσεις.
